Marleen Stikker zondag in 'VPRO Zomergasten 2018'

Haar hele carrière opereert ze al in de voorhoede van nieuwe technologie en probeert ze de achterkant van technologie te tonen. Job Cohen doopte haar tijdens zijn burgemeesterschap in Amsterdam tot 'de moeder van de creatieve industrie'.

Over 'VPRO Zomergasten' zegt Stikker: 'Ik heb voor 'Zomergasten' fragmenten gezocht over onze bijzondere relatie tot technologie. Het plezier dat we hebben in het knutselen aan de schepping. De schijnbaar onbegrensde mogelijkheden met technologie als oplossing voor alle mogelijke problemen. Maar ook de angst voor vervreemding en het 'black box' effect: Wat gebeurt er achter de schermen? Wie heeft de macht over technologie? De vraag die voor mij centraal staat is of we onze toekomst nog zelf kunnen bepalen.'

Marleen Stikker wordt geboren in Groningen als dochter van kunstenaar en wetenschapper Uipko Stikker en vertaalster van Duitse literatuur Gerda Meijerink. Ze studeert filosofie aan de Universiteit van Amsterdam, een studie die ze niet afmaakt omdat ze niet alleen wil nadenken over de wereld, maar ook zelf die wereld wil veranderen.

In 1993 richt ze De Digitale Stad (DDS) op; het eerste Nederlandse sociale media platform dat iedereen gratis toegang geeft tot het internet. Het project betekent het begin van de publieke belangstelling voor het internet. Voor veel mensen biedt DDS hun eerste mogelijkheid om kennis te maken met het internet als virtuele vrijplaats waar je mee kunt bouwen aan het digitale publieke domein. DDS zet Amsterdam op de digitale wereldkaart. Volgens Stikker is de vrijhaven die het internet ooit was in de afgelopen vijfentwintig jaar kapotgemaakt.

In 1994 richt Stikker het culturele onderzoek en ontwikkel lab Waag, Technology & Society op; een instituut dat aan de lopende band technologische experimenten initieert. Inmiddels is ze daar al drieëntwintig jaar directeur en is Waag uitgegroeid tot een kweekplaats van cultureel onderzoek en technologische vernieuwing. Waag stort zich altijd op de nieuwste vormen van technologie, van het internet tot neurotechnologie, van biotechniek tot nanotechnologie.

Een rode draad in het werk van Stikker is dat ze mensen wil aanmoedigen niet alleen consument van technologie te zijn, maar ook zelf producent van technologie te worden. We moeten volgens haar het heft in eigen handen nemen in een tijd waarin bedrijven meer over ons weten dan wijzelf. Zo werkt ze samen met bibliotheken en scholen rond maker educatie, om kinderen te leren hoe dingen te maken met nieuwe technologie. Ook is ze medeoprichter van FairPhone, een eerlijke smartphone gemaakt met conflictvrije mineralen, onder betere arbeidsomstandigheden, die te repareren is en gebaseerd op open design principes. Een ander initiatief van Waag is het Smart Citizens Lab, waar burgers zelf hun omgeving in kaart brengen.

Waag staat ook aan de wieg van het Open Planbureau, een bureau dat verder wil gaan waar het Centraal Plan Bureau stopt en nieuwe economische modellen ontwikkelt die niet gebaseerd zijn op denken vanuit de markt of een centrale overheid, maar vanuit gemeengoed en decentrale samenwerking door burgercollectieven.

Marleen Stikker stimuleert met Waag nieuwe ontwikkelingen en ziet mogelijkheden waar niemand nog kijkt. Tegelijkertijd zet ze continue vraagtekens bij de manier waarop technologie ons leven beïnvloedt. Deze dubbelrol maakt haar een van de meest relevante denkers op het gebied van nieuwe technologie.

'VPRO Zomergasten 2018: Marleen Stikker', zondag 12 augustus om 20.15 uur bij de VPRO op NPO 2.