Nieuw op Canvas: 'Dynasties'

Anders dan de vorige twee series is het geen update van onze globale kennis van de aarde of de oceanen. 'Dynasties' brengt integendeel diepgaande en intieme portretten van vijf heel specifieke, iconische dieren, hun familie en hun omgeving. Bij vier daarvan gaat het effectief over individuele dieren die gedurende een lange periode worden gevolgd: een chimpansee, een leeuwin, een Afrikaanse wilde hond en een tijger. De vijfde diersoort is een kolonie koningspinguïns.

Al die dieren werden maandenlang geobserveerd in hun natuurlijke omgeving, van de Afrikaanse savannes tot het Indiase oerwoud, en van de rand van de Sahara tot de ijswoestijn van Antarctica. Het is een nieuwe soort natuurdocumentaires met zorgvuldig uitgewerkte verhalen over dierenfamilies en hun leiders. Ze moeten vechten om te overleven in moeilijke omstandigheden en in een wereld waarin hun habitat steeds meer wordt bedreigd. Want net als 'Planet Earth' en 'Blue Planet' bevat ook 'Dynasties' een duidelijke ecologische boodschap: de beschikbare ruimte voor wilde dieren wordt alsmaar kleiner en dat is nefast voor hun overlevingskansen.

'Dynasties' werd gemaakt door het team van 'Planet Earth II' onder auspiciën van David Attenborough, de peetvader van de Britse natuurdocumentaires. Hij leest ook de Engelse versie van de documentaires in. Bij ons is dat net als bij 'Planet Earth II' en 'Blue Planet II' Vic De Wachter.

Vijf locaties, vijf dynastieën
De BBC werkte twee jaar aan de reeks. Diverse teams filmden honderden draaidagen lang op één locatie, al kon die soms tientallen vierkante kilometer groot zijn. Op elke locatie volgden ze één familie en haar leider op een kritisch moment van hun bestaan.

De aanvoerder van een chimpanseefamilie aan de rand van de Sahara moet vechten voor zijn status én zijn leven wanneer zijn positie wordt bedreigd door enkele jonge concurrenten. Een kolonie van duizenden keizerpinguïns trotseert de koudste winter op aarde om zich voort te planten. Een leeuwin wordt in de steek gelaten door haar mannelijke kompanen en moet haar familie alleen zien te redden in de vijandige omgeving van de Afrikaanse savanne. Een vete tussen een moeder en een dochter bedreigt het voortbestaan van een van de laatste grote families van wilde Afrikaanse honden op de vlaktes van Zimbabwe. Een tijgerin probeert haar jongen groot te brengen in het Indiase oerwoud ondanks de druk van haar rivalen en van de mensen.

Berekende gok
Producer Rupert Barrington: 'Toen we begonnen te filmen, hadden we er geen idee van hoe de dieren zich zouden gedragen en hoe de verhalen zich zouden ontwikkelen. Dat maakte van 'Dynasties' in zekere zin een riskante onderneming. Door zoveel tijd met de dieren door te brengen gaven we onszelf wel de kans om heel bijzondere verhalen te vertellen over de families en hun leiders. Maar voor hetzelfde geld waren we gewoon zonder verhaal geëindigd. Want de natuur is, zoals bekend, heel onvoorspelbaar.'

In series als 'Blue Planet' of 'Planet Earth' was dat probleem minder precair, omdat er zoveel verschillende verhalen zaten in elke aflevering. Maar bij 'Dynasties' was het gewicht van elk individueel verhaal veel groter.

Dat was dus een risico. Maar het was wel een berekend risico. Rupert Barrington: 'Om onze kansen te vergroten, werkten we samen met experten die de dieren al jaren bestudeerden. Die wetenschappers, gidsen en spoorzoekers brachten onze teams dichter bij de dieren dan ooit tevoren. Ze konden hen dag na dag volgen in alle omstandigheden. Zo leerden ze de verschillende individuen in de families kennen en hun gedrag interpreteren. Tegen het einde van de opnames waren onze teamleden zelf experten geworden. Ze zijn erin geslaagd gedragingen en gebeurtenissen vast te leggen die nooit eerder zijn gefilmd. Dat heeft vijf unieke verhalen opgeleverd over de kracht en het doorzettingsvermogen van dieren die nooit opgeven, zelfs niet wanneer alles verloren lijkt. Het risico heeft geloond.'

Bedreigde wereld
Bij de start van de reeks op BBC was er nogal wat kritiek op enkele uitspraken van David Attenborough in de Britse pers over de mate waarin natuurcineasten de teloorgang van de natuur moeten tonen. Hij vond dat je de kijkers daar niet continu mee moet confronteren. In The Observer zei hij daarover: 'Kan je elke keer wanneer je zo’n beeld toont (van een bedreigde diersoort) zeggen: opgepast, ze zijn in gevaar? Hoe vaak kan je dat herhalen zonder dat het een afknapper wordt? Het zou onverantwoordelijk zijn het te ontkennen, maar tegelijk denk ik dat we een verantwoordelijkheid hebben om programma’s te maken die ook al de andere aspecten (van het dierenleven) tonen.'

Maar die aandacht voor ecologie is er wel degelijk, en niet alleen in het debat dat ontstaan is rond de reeks. Mike Gunton, producent: 'Ik denk dat 'Dynasties' iets nieuws is. Het vertelt een veel harder verhaal over onze natuur, maar wel een dat belangrijk is. De dieren die we tonen zijn heel bijzonder en ze hebben een buitengewoon leven.  Maar ze moeten de wereld ook delen, met elkaar en met de mens. En dat creëert grote problemen. Er is een ecologische ondertoon: al die dieren gaan erop achteruit omdat er niet voldoende plaats is voor hen. We vertellen dramatische verhalen over hoe moeilijk het leven is voor deze dieren, in confrontatie met hun rivalen, hun vijanden en elkaar. En dat is al lastig genoeg. Maar als je daarbij nog bedenkt dat dat hun leefruimte wordt ingepikt door de mens, wat de druk nog verhoogt, dan voelt het bijna als een onrecht. Ik denk dat het een reeks is die mensen doet nadenken over onze relatie met de natuur. Ze vertelt een waarheid die niet vaak wordt verteld'.

Aflevering 1 : De chimpansee - De leider
In het West-Afrikaanse Senegal maken we kennis met een groep chimpansees en hun leider, het alfamannetje David. Hij is sterk en koppig en staat al drie jaar aan het hoofd van de familie van 32. Veel langer houden de meeste leiders het niet vol. Ook David staat onder grote druk. Aan rivalen geen gebrek. Die zullen hem zonder verpinken doden als ze kunnen. Bovendien staat David er alleen voor. Hij krijgt van geen van de andere dieren steun. Het droge seizoen dwingt de troep ook om dicht bij elkaar te blijven. Dat vergroot de spanningen. Een coup is in de maak. Kan David zijn opponenten het hoofd bieden en zijn positie lang genoeg handhaven om een erfgenaam op de troon te zetten?

'Dynasties', vanaf donderdag 27 december om 21.00 uur op Canvas.