Theo Maassen ontvangt Hoyte van Hoytema in 'VPRO Zomergasten'

Verder een scène over de opbloeiende liefde tussen twee tieners in 'A Swedish Love Story' van Roy Andersson, en een van de mooiste openingsshots uit de recente filmgeschiedenis uit de film Athena van Romain Gavras.

De keuzefilm van Hoyte van Hoytema is 'For All Mankind' (Regie: Al Reinert, 1989) over de Amerikaanse astronauten die in de jaren zestig en zeventig naar de maan reisden. De film werd geheel gemaakt met originele beelden van NASA’s Apollo-missies 7 tot en met 17. De indrukwekkende, betoverende en buitenaardse beelden in de film zijn gemaakt door de astronauten zelf en worden begeleid door een prachtige soundtrack van Brian Eno. In de voice-overs vertellen diverse astronauten, onder wie Jim Lovell en Michael Collins, over hun ervaringen en gevoelens tijdens de ruimtevlucht en hun tijd op de maan.

Theo Maassen over Hoyte van Hoytema: 'Toen ik wist dat ik 'Zomergasten' ging presenteren, was er een naam die ik onmiddellijk riep: Hoyte van Hoytema. Ik hoop dat ik een professionele afstand kan bewaren, want ik ben fanboy. Bij veel van mijn lievelingsfilms stond hij achter de camera. Hij heeft nog nooit een film in Nederland gedraaid, maar ik ben vereerd dat hij speciaal voor ons toch even terugkeert.'

Hoyte van Hoytema is een van de meest gevraagde cinematografen in de hedendaagse film. Hij was verantwoordelijk voor de cinematografie van Her van Spike Jonze, horrorfilm 'Nope' van Jordan Peele en de James Bond-film Spectre van Sam Mendes. Het bekendst is hij als ‘de rechterhand’ van Christopher Nolan. Samen maakten ze de blockbusters 'Interstellar', 'Tenet' en 'Dunkirk'. Voor deze laatste film ontving Van Hoytema een Oscarnominatie, de eerste ooit voor een Nederlandse cameraman. Onlangs kwam zijn nieuwste samenwerking met Nolan uit in de bioscopen: 'Oppenheimer', een film over de theoretisch natuurkundige die de eerste atoombom ontwikkelde.

Hoyte van Hoytema over 'Zomergasten': 'Mijn selectie is uiteindelijk een eclectische mix geworden die de eeuwige strijd tussen poëzie en pragmatisme toont. Ik wil mensen laten zien die allemaal op hun eigen manier hun werk vullen met liefde, ziel, waarheid en intentie. Vaardig, maar soms ook moeizaam. Aan de hand hiervan hoop ik een kleine inkijk te geven in mijn eigen creatieve overwegingen en dilemma’s.'

Hoyte van Hoytema werd geboren in Zwitserland maar verhuisde op jonge leeftijd met zijn Nederlandse ouders naar Dinteloord in Brabant. Na tweemaal te zijn afgewezen voor de Nederlandse filmacademie ging hij op 20-jarige leeftijd studeren aan de Polish National Film School in Łódź, de prestigieuze filmschool van Polanski, Wajda en Kieslowski. Polen, het land van zijn opa, een jood die in de Tweede Wereldoorlog in Nederland terechtkwam, trok hem altijd al. In Łódź werd hij in traditionele stijl opgeleid tot cinematograaf en maakte vrienden voor het leven, maar omdat zijn handen jeukten om aan het werk te gaan, stopte hij vroegtijdig. Na een onzekere periode vond hij uiteindelijk een plek als trainee van de befaamde cameraman Robby Müller. De twee bleven tot aan Müllers dood bevriend.  

Ook na zijn tijd met Müller ging het Van Hoytema niet van een leien dakje, hij kwam nergens aan het werk en vertrok gedesillusioneerd voor een tweede maal uit Nederland. Ditmaal naar Noorwegen en Zweden, waar het tij keerde en hij doorbrak met zijn cinematografie voor de artistieke vampierfilm van Tomas Alfredson 'Let The Right One In' (2008). Zijn opmerkelijk beheerste en gevoelige filmtaal viel op en niet lang erna werd hij gevraagd door David O’Russel voor 'The Fighter', met Mark Wahlberg en Christian Bale, die genomineerd werd voor zeven Oscars. Sindsdien staan de grootste sterren ter wereld voor de lens van deze ‘Hollandse meester’, waaronder Matt Damon, Amy Adams, Anne Hathaway en Daniel Craig.

Christopher Nolan staat er als regisseur om bekend dat hij zijn megaprojecten zonder CGI visual effects wil realiseren. Dit stelt Van Hoytema geregeld voor ingewikkelde technische uitdagingen. Maar voor alles bedenkt Van Hoytema een ingenieuze oplossing. Zo ontwikkelde hij handheld IMAX-camera’s en bouwde camera's die klein genoeg waren om in Spitfire-cockpits te passen en filmde daarmee de meest spectaculaire ruimtereizen en gevechtsscènes.

Toch staat Van Hoytema vooral bekend om de manier waarop hij de grootst opgezette films een ongekende intimiteit mee weet te geven. De toekomst in Spike Jonze's futuristische 'Her' is niet onheilspellend, maar juist zacht, en het ruimtevaart-epos Interstellar werd voor zijn lens een intiem familiedrama.

Van Hoytema over zijn vak: 'Ik ben nooit zozeer geïnteresseerd geweest in het puur technologische of esthetische aspect van mijn vak, maar meer in de psychologische en filosofische kant ervan. En een van de meest inspirerende dingen voor mij is altijd geweest om samen te werken met een regisseur. Ik houd erg van het idee dat mijn beroep een soort accommoderende kunst is.'

Hoyte van Hoytema woont met zijn Zweedse vrouw en dochter in Los Angeles en Stockholm.

'VPRO Zomergasten'
'VPRO Zomergasten' is het drie uur durende live interviewprogramma van de VPRO gebaseerd op een even eenvoudig als vernieuwend idee dat in 1988 ontstond. Bekende gasten uit cultuur, wetenschap en bedrijfsleven worden uitgenodigd om hun favoriete televisieavond samen te stellen aan de hand van tv- en filmfragmenten en lichten hun keuze toe in een goed gesprek. Dit jaar wordt het gepresenteerd door Theo Maassen. Maassen is sinds 1990 actief als grensverleggend cabaretier en presenteerde eerder '24 uur met...' voor de VPRO.

'VPRO Zomergasten', zondag 30 juli om 20.15 uur bij de VPRO op NPO 2.