Canvas brengt Nederlandse docuserie 'De Kinderen van Ruinerwold'

De politie ging ter plekke en ontdekte in een verborgen ruimte achter een kast nog vijf andere jongvolwassen kinderen, vier meisjes en een jongen. Ze waren nooit ingeschreven in de burgerlijke stand en 'bestonden' officieel dus niet.

De kinderen werden vastgehouden door hun vader, een zonderling met een verleden in de Moon-sekte. Hij domineerde hun leven als een soort goeroe. De 68-jarige Gerrit Jan van D. werd aangehouden op verdenking van vrijheidsberoving, mishandeling van zijn kinderen en seksueel misbruik van twee van hen. Hij werd ook beschuldigd van het witwassen van geld. De moeder van de kinderen was overleden in 2004.

De zaak hield niet alleen Nederland in de ban, maar werd ook bij ons met aandacht gevolgd. Cineaste Jessica Villerius maakte er voor BNNVARA een aangrijpende vijfdelige documentaire over.

Het verhaal beroert ook vandaag nog altijd de gemoederen. In maart van dit jaar werd de strafzaak tegen de vader stopgezet om medische redenen. Door een beroerte in 2016 liep Gerrit Jan van D. ernstige hersenschade op. Daardoor kon het strafproces volgens het gerecht geen normaal verloop kennen. De rechtszaak tegen zijn kompaan, de Oostenrijkse klusjesman Jozef B., gaat nog wel door. Begin deze week diende een van de oudere kinderen opnieuw een klacht in tegen zijn vader wegens seksueel misbruik van een van de jongste kinderen.

Leven met een geheim
De negen kinderen zijn ondertussen tussen 19 en 31 jaar oud. In de reeks komen alleen de vier oudsten aan het woord: de 'ontsnapte' Jan en drie andere volwassen kinderen die nooit in de boerderij verbleven hebben en het gezin eerder al verlieten: Shin, Mar Jan en Edino. Zij werden destijds wel aangegeven bij de burgerlijke stand en zijn in tegenstelling tot de anderen ook gewoon naar school geweest. Jessica Villerius volgde hen gedurende anderhalf jaar.

'Ik betrapte mezelf erop dat ik een soort holbewoners verwachtte. Maar dit waren knappe, intelligente mensen met humor en een slim soort cynisme, waarvan ik dacht: waar heb je dat geleerd?', zegt Jessica Villerius.

De kinderen vertellen over hun verborgen bestaan, de herinneringen aan hun vader, met als dieptepunt de fysieke straffen, het misbruik en de religieuze rituelen waarbij ze zich in de geest van anderen moesten verplaatsen. Jan legt uit waarom hij naar de politie is gestapt. We zien hoe hij zijn leven een nieuwe wending probeert te geven. De oudere kinderen vertellen hoe ze de afgelopen tien jaar met hun geheim hebben geleefd. Ze hebben hun vader al die tijd niet gezien, maar gaan hem nu toch opzoeken in de gevangenis. Voor het eerst in tien jaar ontmoeten ze ook hun jongere broer en zussen opnieuw. Dat brengt heel wat emoties met zich mee.

Verscheurd gezin
Het is opvallend dat de jongste vijf, ondertussen ook allemaal meerderjarig, niet wensten mee te werken aan de reeks en hun vader ook altijd zijn blijven steunen. Ze wonen na het proces ook opnieuw allemaal samen, mét hun vader. Het toont de tweespalt in het gezin. De verklaringen van de verschillende kinderen en hun visie op de situatie lopen sterk uiteen.

De oudste kinderen zeggen daarover: 'Door de jarenlange indoctrinatie denken zij (de jongere kinderen, nvdr) nog altijd dat alles wat Gerrit Jan zegt of doet goed is en niet veroordeeld mag worden. Dat zij zelf, als individu, geen recht van spreken hebben. Voor ons laat dit overduidelijk zien hoever Gerrit Jan zijn jongste kinderen nog in zijn macht heeft.'

De reeks deed in Nederland heel wat stof opwaaien. Er was afschuw voor wat er met het gezin gebeurd is, bewondering voor de moed van de kinderen om erover te praten, maar ook schroom en schaamte om naar dit zo intieme en verscheurende familieverhaal te kijken.

In april werd met een crowdfundingactie in een mum van tijd 462.000 euro opgehaald om de kinderen van Ruinerwold te steunen.

'De Kinderen van Ruinerwold', vanaf donderdag 6 mei om 23.00 uur op Canvas en VRT NU. (de vijfde aflevering is na afloop van de eerste vier exclusief te zien op VRT NU).