'Uitgepreekt': vastgelopen dominees aan het woord

zondag 13 juni 2021

Om de zoveel tijd verschijnen er in de media berichten over dominees die stilzwijgend of met het nodige tumult hun toga aan de wilgen hangen. Soms gaat hun vertrek gepaard met een schandaal dat breed wordt uitgemeten door regionale en landelijke media. Anderen vertrekken met stille trom en kiezen voor een leven in de luwte.

De vaak welbespraakte predikanten zwijgen doorgaans zelf in alle toonaarden over hun carriereswitch. In het nieuwe EO-programma 'Uitgepreekt' gaat Margje Fikse in gesprek met vier predikanten die hun ambt niet meer kunnen uitoefenen: Peter van der Laan, Ernest Ouwejan en Gerard Rinsma.


Er zijn verschillende redenen voor het vertrek: van een conflict met de kerkenraad tot buitenechtelijke relaties. De echte oorzaken blijken echter vaak veel dieper te liggen. Deze predikanten zijn hun loopbaan begonnen met liefde voor de kerk en een diep verlangen om het Woord te verkondigen. Maar gaandeweg komen ze in conflict met zichzelf, hun kerkenraad, de gemeente of de leer. De reden voor vertrek is dan ook vaak het puntje van de ijsberg en soms een (on)bewust gekozen escape om aan het systeem van verwachtingen en eenzaamheid te ontsnappen. 

Gasten
Gerard Rinsma werd op non-actief gesteld na een conflict met de kerkenraad. Peter van der Laan wordt uit zijn ambt gezet, nadat hij een buitenechtelijke relatie kreeg. Ernest Ouwejan werd, op eigen initiatief, uit het ambt ontheven nadat hij steeds meer vastliep in de geloofsleer.

Biecht, interview en preek
De predikanten erkennen de (mis)stappen die hebben geleid tot hun vertrek. Maar is de liefde en genade die ze jarenlang preekten er ook voor hen? In 'Uitgepreekt' nemen ze nog één keer het woord. Het programma begint met een 'biecht-moment', waarna de predikanten in gesprek gaan met Margje Fikse. Aan Fikse vertellen zij, openhartig, het echte verhaal achter hun vertrek. Waar ging het mis en hoe is het zover gekomen? Was dit te voorkomen en heeft de kerk hier een rol in gespeeld? Een reeks empathische en kritische gesprekken over falen, verliezen en vergeving. Het derde onderdeel van 'Uitgepreekt' is een mini-preek. Veel van deze predikanten hebben geen afscheid kunnen nemen van hun gemeente. In de mini-preek delen ze hun laatste woorden. Deze mini-preken zijn na afloop van het programma te vinden op het EO-platform Lazarus.

Pijn, verdriet en opluchting  
Presentator Margje Fikse is onder de indruk van de verhalen van haar gasten. 'Eigenlijk kun je het programma samenvatten in drie woorden: pijn, verdriet, maar ook opluchting. Deze voorgangers hebben jarenlang een eenzame strijd gevoerd, ook als ze bijvoorbeeld theologisch niet meer met hun kerkenraad door één deur konden. Je kunt er als dominee met niemand over praten, dus dan voelt het als een bevrijding wanneer je uiteindelijk géén dominee meer bent.'

Aflevering 1 – maandag 14 juni
Peter van der Laan (70) loopt tijdens zijn loopbaan als predikant steeds vaker tegen kritiek op. In veel situaties krijgt zijn vrouw het te horen, maar daar vindt hij niet altijd weerklank. Bij een vertrouwde vriendin van het stel vindt hij wèl waardering en daar gaat hij meer van zoeken. Zijn vrouw komt na een tijd achter hun verhouding. Ze kiest er voor om bij hem te blijven en dat leidt tot herstel van hun liefde. Maar Peter wordt wel, met zijn instemming, uit het ambt gezet. In een andere kerkelijke gemeente kan hij wel weer aan het werk, maar niet niet meer als predikant.

Aflevering 2 – maandag 21 juni
Ernest Ouwejan (55) werd in 2004, op eigen initiatief, uit het ambt ontheven nadat hij steeds meer vastliep in de geloofsleer. Hij realiseert zich dat de kerk geen veilige plek voor homofiele gemeenteleden is en ondanks flinke inspanningen krijgt hij het niet voor elkaar dat te veranderen. Als hij een samenwonend koppel moet vertellen dat ze eerst gescheiden moeten leven alvorens hij ze mag inzegenen, knapt er iets bij hem. Ernest kon niets meer met het geloofssysteem van rigide antwoorden. Inmiddels werkt hij als coach en trainer voor accountants.

Aflevering 3 – maandag 28 juni
Gerard Rinsma (62) probeert zich als predikant op creatieve wijze in te zetten voor de kerk in de samenleving. Een veelzijdige en unieke dominee, die voortdurend naar nieuwe wegen zoekt om ook mensen buiten de kerk aan te spreken. Onverwacht komt hij in een conflict met de kerkenraad, wat er toe leidt, dat hij in 2019 op non-actief wordt gesteld. Aan de ene kant strijdt Gerard voor een eerlijk proces en tegelijkertijd gaat hij gebukt onder de chaos en het verdriet dat ontstaan is. Ondanks alles weet Gerard zich in dit moeizame proces op een bijzondere manier gesteund.

Aflevering 4 – maandag 5 juli
'De EO heeft besloten om de aflevering van ‘Uitgepreekt’ waarin het gesprek met Kees Stam centraal staat niet uit te zenden. Vanwege recente ontwikkelingen vindt de EO het niet getuigen van zorgvuldigheid om dit gesprek uit te zenden. We ervaren dat er nog te veel actuele pijn en gevoeligheden bij alle betrokkenen in deze situatie spelen om een uitzending mogelijk te maken.'

'Uitgepreekt' is een productie van Nachtzon Media in opdracht van de EO.  'Uitgepreekt' wordt uitgezonden op maandag 14, 21 en 28 juni en maandag 5 juli om 23.20 uur.

TVvisie Extra



Onze apps

Download onze app op de Google Play Store Download onze app in de App Store

Meest recente

Multimedia SPOTLIGHT

Kijktip van de dag

'Bed & Breakfast' (foto: © Omroep MAX 2020)

In Noord-Brabant zijn we te gast bij Joys en Marco. Zij hebben een voorliefde voor het kroeg- én rock-'n-rollleven. Dit zie je dan ook duidelijk terug in hun B&B-kamers. Daarna is het de beurt aan Karin en Ralf om de gasten te ontvangen. Ook zij wonen in Noord-Brabant, maar dan wat meer landelijk. Yvonne en Hein mogen als laatste de deelnemers verwelkomen in hun bed & breakfast in Gelderland.

'Bed & Breakfast', om 20.35 uur bij Omroep MAX op NPO 1.

Dossiers